Dòng Mân Côi Chí Hoà Việt Nam
LỐI SỐNG HIỆP HÀNH NƠI THÁNH GIUSE
Khi chúng ta đang sống trong tháng Kính Thánh Giuse, và cùng Giáo Hội “hướng tới một Hội Thánh hiệp hành: hiệp thông – tham gia – sứ vụ”, ta có thể nhận ra lối sống hiệp hành nơi chính vị cha nuôi của Chúa Giêsu.
Hiệp hành – Synodos, là cùng đi với nhau trên một con đường, là đồng hành và sẻ chia, là “lối sống và sứ mạng của Hội Thánh.” Trong một Giáo hội hiệp hành, mọi thành phần Dân Chúa được mời gọi “đi chung” và “cùng đi trên một con đường”. Nếu trong Cựu ước Thiên Chúa hằng đồng hành và giải thoát Dân Người khỏi những đại họa, như “400 năm nô lệ bên Ai Cập hoặc 70 năm lưu đày tại Babylon”, thì khi đến thời Tân ước, Con Thiên Chúa đã đến trần gian và hiệp hành với Dân Người. Chính Đức Giêsu đã “đi trên cùng một con đường với nhân loại, nói tiếng nói của con người, mang lấy những yếu đuối khổ đau như con người, thậm chí chết đau thương hơn cả con người.”[1]
Cũng trong đường lối nhiệm mầu của Thiên Chúa, để Con Thiên Chúa Nhập Thể và hiệp hành với nhân loại, Người rất cần sự tự do cộng tác của những ngôi vị khác, đặc biệt là sự xin vâng khiêm hạ của Đức Trinh Nữ Maria và sự kiên định tuân phục Thánh Ý nơi Thánh Giuse. Và qua những đoạn Tin mừng liên quan đến vai trò của Ông Thánh, tuy rất ngắn ngủi, nhưng ta có thể gẫm suy về lối sống hiệp hành của Ngài.
- Hiệp thông
Trước hết, Thánh Giuse đã hiệp thông với Đức Trinh Nữ Maria trong nhiệm cục cứu độ của Thiên Chúa. Ngài âm thầm chia sẻ với Đức Maria trong mọi biến cố buồn vui xảy đến nơi gia đình Thánh Gia. Ngài đã thinh lặng hiện diện và đồng hành sát cánh với Đức Trinh Nữ trên những nẻo đường gian khó.
Ngài dẫn đưa Đức Maria đang mang thai về Bêlem để khai sổ kiểm tra, đồng thời phải hạ sinh Hài Nhi Giêsu “nơi hang đá bò lừa” vì cả hai “không tìm được nhà trọ” (Lc 2, 7). Ít lâu sau đó, dù đang đêm, Thánh Giuse đã mau mắn lên đường, “đem Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai Cập” (Mt 2, 13-14). Định cư ở đất Ai Cập không bao lâu, Thánh Giuse lại phải nhanh nhẹn đưa gia đình trở về đất Israel và sinh sống tại Nazareth (Mt 2, 21).
- Tham gia
Cùng với Đức Maria, Thánh Giuse đã sẵn lòng đáp lời xin vâng để tham gia vào chương trình cứu độ mà Thiên Chúa đã phán hứa từ ngàn xưa. Trong sự âm thầm và lặng lẽ, Thánh Giuse đã đảm nhận và gánh vác trách nhiệm trong vai trò là chồng và là cha nuôi của Đấng Cứu Thế, mặc dù trước đó ngài đã “định tâm bỏ bà cách kín đáo”, vì hoàn toàn không biết vị hôn thê của mình đang mang thai “do quyền năng Chúa Thánh Thần” (Mt 1, 18-19).
Có lẽ, theo sự tính toán tự nhiên, Thánh Giuse đã từng muốn buông bỏ những ước vọng trước đó, để rẽ sang một hướng đi khác và tự do bước đi trong kế hoạch của riêng mình. Giả như Thánh Giuse đã thật sự chọn bước đi một mình, hay nói cách khác, nếu Ngài không cùng vị hôn thê của mình đảm nhận những trách vụ theo Thánh Ý nhiệm mầu, thì Ngài đã có thể thong dong và bước đi nhanh hơn trong những hoạch định của mình. Thế nhưng, liệu Ngài có thể đi xa hơn trên cuộc hành trình cứu độ mà Thiên Chúa đã chuẩn bị và vạch sẵn cho nhân loại? Đây cũng là ý nghĩa của hiệp hành mà ĐGH Phanxicô nói đến trong Tông huấn Christus Vivit: “Nếu bạn muốn đi nhanh, hãy đi một mình. Nếu bạn muốn đi xa, hãy đi với những người khác” (CV số 167).
- Sứ vụ
Cùng nhau hiệp thông và tham gia vào chương trình cứu độ của Thiên Chúa, Thánh Giuse và Đức Trinh Nữ đã thi hành sứ vụ ngay trong gia đình của mình: cưu mang, dưỡng nuôi và giáo dục Con Thiên Chúa. Các ngài đồng thời được thông hiệp trong sự sống của Thiên Chúa nơi Con của Người. Chính tại mái ấm thân thương và khó nghèo ấy, Đức Giêsu đã “khôn lớn, và được Thiên Chúa cũng như mọi người thương mến” (Lc 2, 52). Riêng với Thánh Giuse, Ngài đã âm thầm chu toàn trách vụ bảo vệ Nguồn Ánh Sáng và Sự Sống là Ngôi Hai Thiên Chúa – Đấng sau đó đã bước vào cuộc đời của những con người trên đất Israel, để nhiệt tâm loan báo Tin mừng cứu độ và từng bước dẫn đưa Dân Người đến với Nguồn Sống và Ánh Sáng vĩnh cửu.
Cũng từ ngôi làng Nazareth không ai biết đến ấy, vị cha nuôi đã lặng lẽ giúp Con Thiên Chúa chuẩn bị những hành trang cần thiết cho sứ vụ Chúa Cha ủy thác. Với tình thương Con Thiên Chúa đã tiếp nhận từ cha mẹ trần gian, Đức Giêsu đã lên đường, băng qua những miền đồi núi hẻo lánh, đi vào những hội đường hay rảo bước trên những phố xá đông vui, để đồng hành và chia sẻ cùng một phận người; Ngài đặc biệt quan tâm đến những thành phần yếu đuối, tội lỗi và khổ đau… Như thế, từ nơi gia đình Thánh bé nhỏ, sứ vụ nối tiếp sứ vụ, tình yêu nối kết tình yêu, và Hạt giống Tin mừng đã thật sự lan tỏa cho muôn người trên khắp cùng thế giới.
Theo ĐGH Phanxicô trong bài giảng Thánh lễ khai mạc Thượng Hội đồng Giám mục vào sáng Chúa Nhật mùng 10-10-2021, để có thể sống hiệp hành hoặc “đi với nhau trên cùng một con đường”, chúng ta rất cần thực hiện tiến trình: “gặp gỡ – lắng nghe – phân định”. Nơi Thánh Giuse, những cuộc gặp gỡ trực diện với sứ thần đã “biến đồi (Ngài) và thường gợi ý cho (Ngài) những nẻo đường mới mà (Ngài) chưa bao giờ nghĩ đến.” Qua sứ thần, Ngài đã tỉnh thức lắng nghe và sẵn sàng mở lòng cho những hoạch định của Thiên Chúa. Nhờ sự nhạy bén phân định Thánh Ý, như Đức Maria, Ngài đã khiêm hạ tuân phục và mau mắn làm theo những lệnh truyền ngay sau những cuộc gặp gỡ và lắng nghe lời sứ thần. Thánh Giuse đã thật sự từ bỏ ý riêng cùng những dự tính cá nhân, để có thể hoàn thành Thánh Ý trong âm thầm, kiên định và tín thác. Kết quả là chương trình cứu độ của Thiên Chúa dành cho nhân loại đã được thực hiện!
Nhìn ngắm lối sống hiệp hành của Thánh Giuse nơi gia đình Nazareth xưa, mỗi chị em Mân Côi hôm nay cũng được soi sáng và gợi mở để sống hiệp hành trong môi trường cộng đoàn và sứ vụ hiện tại. Đây cũng là điều ĐGH Phanxicô đã mời gọi và đang mong đợi mọi thành phần Dân Chúa tích cực thực hiện, bởi lẽ, “hiệp hành biểu lộ bản chất của Hội Thánh, là cách thức, lối sống và sứ mạng của Hội Thánh”.[2]
Sống tinh thần hiệp hành trong đời thánh hiến Mân Côi, chị em cùng đi với nhau trên con đường Giêsu và tìm kiếm Thánh Ý, cùng sống Linh đạo Mân Côi, cùng thực thi những ý hướng ban đầu của Đấng Sáng lập trong các lãnh vực mục vụ tông đồ, “cùng chia sẻ những gia sản thiêng liêng cũng như những nhu cầu vật chất, mọi sự may rủi cũng như vui buồn” (HLD 27.2)… Vì cùng đi với nhau, chị em có thể đi chậm hơn, nhưng quan trọng vẫn là được cùng đi với nhau, và chị em sẽ đi xa hơn trên cuộc hành trình sống và mang ơn cứu độ đến cho muôn người.
Nhờ lối sống hiệp hành, mỗi chị em có thể nhận ra những khả năng và giới hạn của nhau, để có thể thấu hiểu, cảm thông, nâng đỡ, tôn trọng và đón nhận sự khác biệt nơi từng ngôi vị… Khi có cảm thức cùng hiện diên và “cùng đi với chị em trên một con đường”, ta sẽ để tâm quan sát và tìm cách xây dựng ích chung, hầu có thể góp phần bé nhỏ của mình trong đời sống và sứ vụ chung Dòng. Tinh thần hiệp hành vì thế giúp ta từng bước thích nghi và hội nhập, hầu bớt dần những gì là dửng dưng, vô cảm hay khoảng cách… Khi càng nhận ra những hoa trái của “một Giáo hội hiệp hành”[3], ta sẽ càng khao khát và tìm cách để sống hiệp thông – tham gia – sứ vụ từng ngày.
Sống chiều kích hiệp thông, chị em Mân Côi cùng Mẹ Maria “đồng tâm nhất trí” trong cầu nguyện và đồng thuận trong những hoạt động. Chị em “gắn bó mật thiết với Chúa để cộng đoàn được lớn lên trong tình yêu” (HLD 26.3) và đồng lòng hướng về những mục tiêu chung. Chị em “giúp nhau tăng trưởng những đặc sủng và khả năng mỗi người…, biết đón nhận nhau như hồng ân Thiên Chúa, giúp nhau thanh luyện và tích cực xây dựng tình hiệp thông trong cộng đoàn” cũng như sứ vụ (HLD 27.1).
Tham gia – một chiều kích khác của Giáo hội hiệp hành, mỗi chị em Mân Côi tích cực đóng góp phần mình trong đời sống và mục vụ theo Linh Đạo Dòng. Chị em ý thức rằng, “mỗi công tác tông đồ dù do cá nhân đảm nhiệm, đều là công việc chung Dòng, phải được thực hiện trong sự hiệp thông với Giáo Hội” (HLD 40.4). Hiện tại, dù đang đảm nhận trách vụ hay vai trò nào – âm thầm hoặc công khai, hoạt động hay về hưu, mỗi chị em đều chu toàn tốt nhất những bổn phận được Dòng trao phó. Dựa theo khả năng, sức lực và thời gian Chúa ban riêng, chị em cùng chia sẻ, cùng làm việc, cùng dấn thân để chung tay vun đắp cho đời sống chung được an hòa và sứ mạng Dòng được thăng tiến mỗi ngày mỗi hơn.
Chiều kích còn lại – sứ vụ, là giới thiệu Chúa Giêsu và Tin Mừng của Ngài cho tha nhân, và đây là sứ vụ của toàn Hội Thánh. Vẫn thế và từng ngày, chị em Mân Côi “trung thành với ý hướng ban đầu và đặc sủng của Đấng Sáng Lập: giáo dục đức tin cho các tín hữu, rao giảng Tin Mừng cho lương dân và phục vụ người nghèo, trong các hoạt động mục vụ giáo xứ, giáo dục, y tế và bác ái xã hội” (HLD 38.2). Chắc chắn, trên con đường thực thi sứ vụ, chi em không thể tránh khỏi những cạm bẫy hay cám dỗ, những thách đố hay thất bại… Giả như có gặp phải, thậm chí có vấp ngã, chị em cũng không chán nản, thất vọng hay buông xuôi, nhưng luôn “kết hợp mật thiết với Chúa – Đấng là nguồn mạch đời hiến dâng và phục vụ của chị em” (HLD 39.1). Và, ngoài sự cậy dựa vào Đức Mẹ Mân Côi, Đức Cha Tổ Phụ khuyên nhủ chị em: “Hãy thiết tha trông cậy Thánh Giuse, chạy đến cùng Người khi lâm phải sự gì rắc rối…, năng xin ơn này ơn khác, nhất là ơn giữ đức trinh khiết và ơn được chết lành” (GSD I, tr. 313).
Sau nữa, như Thánh Giuse đã thực hiện trọn hảo tiến trình gặp gỡ, lắng nghe và phân định trong lối sống hiệp hành, chị em Mân Côi cũng nhìn lên Ngài để học hỏi và bước theo. Thật vậy, trong ý định của bản thân, Thánh Giuse đã từng dự tính bước đi một mình và thực hiện kế hoạch của riêng mình, khi Ngài “định tâm lìa bỏ” Đức Maria “cách kín đáo”. Thế nhưng, nhờ cuộc gặp gỡ với sứ thần và tỉnh thức lắng nghe, Ngài đã nhận ra Tiếng Chúa mời gọi. Sau những gặp gỡ – lắng nghe – phân định ấy, Ngài đã hoàn toàn vâng phục Thánh Ý. Khi Ngài “liền đón rước” Đức Maria “về nhà mình”, Ngài đã đồng ý cùng đi với Đức Maria trên cuộc hành trình, cùng cưu mang và đưa Con Thiên Chúa đến với nhân loại theo kế hoạch cứu độ nhiệm mầu của Thiên Chúa.
Tương tự, trong lối sống hiệp hành của mình, chị em cần quan tâm hơn nữa việc gặp gỡ – lắng nghe và phân định. Trước hết và trên hết, chị em thường xuyên gặp gỡ Đấng đã tuyển chọn và sai mình, để nhờ Ân sủng và Tình yêu được kín múc từ Người, chị em có những cuộc gặp gỡ trực diện và chân thành với những ngôi vị khác – trong cộng đoàn và nơi sứ vụ. Nhờ sự bình tâm và có Chúa hiệp hành, chị em có thể và sẵn sàng mở lòng lắng nghe. Chị em ý thức rằng, việc lắng nghe đích thực không bao giờ dễ dàng, nhưng Chúa Thánh Thần sẽ làm việc nếu bản thân luôn biết mở lòng và tỉnh thức đi tìm Thánh Ý. Theo ĐGH Phanxicô, gặp gỡ và lắng nghe thôi chưa đủ; ta cần có sự phân định sau đó: Chúa muốn tôi làm gì qua những cuộc gặp gỡ và lắng nghe – lắng nghe Tiếng Chúa, lắng nghe Lời Chúa, lắng nghe người khác?
Cùng với Thánh Cả Giuse và Mẹ Maria, chúng con xin tạ ơn Chúa đã cho chúng con cùng nhau hiện diện, cùng nhau suy ngắm và ôn lại những điều kỳ diệu Chúa đã thực hiện vì yêu thương chúng con. Xin cho chúng con biết mở lòng trước những gợi ý Chúa gửi trao. Đặc biệt qua Vị cha nuôi Đấng Cứu Thế, ước mong mỗi chúng con nhận ra: Bản thân cần sống hiệp hành như thế nào trong Giáo Hội, nơi cộng đoàn? Và chúng con sẽ giúp người khác sống hiệp hành ra sao trong những sứ vụ của mình? Amen.
Đệ Tử Viện Mẹ Dâng Mình
(trích bài nguyện gẫm sáng 19.03.2022)
[1] ĐTGM Giuse Nguyễn Năng: “Hiệp hành là lối sống của Hội Thánh”
[2] ĐTGM Giuse Nguyễn Năng: “Hiêp hành là lối sống của Hội Thánh”
[3] Lm. Giuse Trương Đình Hiền: “Chúng tôi cùng đi với anh”
