Dòng Mân Côi Chí Hoà Việt Nam
VIỆC ĐỀN TẠ THÁNH TÂM CHÚA GIÊSU (nền tảng, hệ quả, cách thức) theo Thông điệp “Người yêu thương chúng ta” (Dilexit Nos)
“Đền tạ Thánh Tâm” là những từ ngữ từ lâu rất quen thuộc với chúng ta. Rất có thể đã có lần chúng ta thầm nghĩ đây là việc đạo đức tình cảm ướt át, lỗi thời, dành cho những người cao tuổi… Đức Thánh Cha Phanxicô trong Thông điệp Dilexit Nos[1] nói lại với chúng ta rằng lòng sùng kính nhằm an ủi Thánh Tâm Chúa không hề phi lịch sử hay trừu tượng; nó trở thành xương thịt trong cuộc lữ hành của Giáo hội qua lịch sử. (số 157). Chúng ta cùng phân tích những lời giải thích của Đức Thánh Cha về nền tảng, hệ quả, cách thức của việc đền tạ Thánh Tâm, qua chương IV và chương V của Thông điệp này.
- Khao khát an ủi Thánh Tâm Chúa – Thống hối – Đền bù
Đền tạ bao gồm niềm khao khát bên trong muốn mang lại sự an ủi cho trái tim Chúa, qua sự thống hối và đền bù. Việc đền tạ “cho phép chúng ta đặt nó vào một mối tương quan trực tiếp hơn với trái tim Chúa Kitô”, và trong sự “cam kết cụ thể đối với anh chị em của chúng ta.” (x. số 152 và 191)
Đức Thánh Cha Phanxicô đã nói đến lòng khao khát an ủi Chúa, phát sinh khi các tín hữu chiêm ngắm mầu nhiệm cuộc khổ nạn của Chúa Kitô, và ngài tự hỏi: “Nếu chúng ta thực sự yêu mến Chúa, làm sao chúng ta lại có thể không mong muốn an ủi Người?” (số 152)
Từ khao khát an ủi Chúa, số 158 và 159 của thông điệp giải thích sự liên kết của niềm khao khát này với lòng thống hối sâu xa : Niềm khao khát tự nhiên muốn an ủi Chúa Kitô, bắt đầu từ nỗi buồn của chúng ta khi suy ngẫm về những gì Người đã phải chịu vì chúng ta, sẽ lớn lên cùng với sự chân thành nhìn nhận các thói xấu của mình, những hành động dại dột, những quyến luyến, đức tin yếu đuối, những tìm kiếm hão huyền của chúng ta, cùng với những tội lỗi thực sự của chúng ta, sự thất bại của trái tim chúng ta trong việc đáp lại tình yêu của Chúa và kế hoạch của Người dành cho đời sống chúng ta.
Theo đó, chúng ta thấy rằng càng khao khát an ủi Chúa cách sâu xa, thì cảm thức “thống hối” chân thành của chúng ta càng sâu xa hơn. Thống hối “không phải là một mặc cảm tội lỗi khiến chúng ta nản lòng hay ám ảnh về sự tệ hại của mình, mà là một ‘sự đâm thấu’ hữu ích giúp thanh tẩy và chữa lành trái tim. Một khi chúng ta nhìn nhận tội lỗi của mình, trái tim chúng ta có thể được mở ra để Chúa Thánh Thần hoạt động, nguồn nước sự sống tuôn trào trong ta và khiến chúng ta rơi nước mắt… Điều này không có nghĩa là khóc lóc vì tự thương hại, như chúng ta thường có xu hướng làm thế… Rơi lệ thống hối có nghĩa là nghiêm túc ăn năn về việc làm Chúa đau buồn vì tội lỗi của mình; nhận ra rằng mình luôn mắc nợ Chúa… Cũng như những giọt nước có thể làm mòn đá, thì nước mắt cũng có thể dần làm mềm những trái tim cứng cỏi. Ở đây, chúng ta thấy phép lạ của nỗi buồn, ‘nỗi buồn cứu rỗi’ vốn mang lại sự bình an lớn lao… Như thế, thống hối không phải là công việc của chúng ta mà là một ân sủng, và như vậy, chúng ta phải tìm kiếm nó trong cầu nguyện.”
Như vậy, việc đền tạ có thể được hiểu là việc chúng ta tháo gỡ những cản trở mà ta đặt ra đối với sự mở rộng tình yêu của Chúa Kitô trong thế giới, do sự thiếu tin tưởng, thiếu lòng biết ơn và thiếu hy sinh của chúng ta. (số 194)
Và những từ bỏ, hy sinh mà chúng ta đón nhận vì Chúa, vì tha nhân, như của lễ đền tạ mà chúng ta dâng hiến là một sự tham gia được Người tự do chấp nhận vào tình yêu cứu chuộc của Người và hy lễ duy nhất của Người. Như vậy, chúng ta hoàn thành nơi thân xác chúng ta “những gì còn thiếu trong các đau khổ của Chúa Kitô vì lợi ích của Thân thể Người, tức là Giáo hội” (Cl 1,24) (số 201)
- Nền tảng của việc đền tạ Trái Tim Chúa:
Chắc hẳn chúng ta sẽ đặt câu hỏi tại sao phải đền tạ, an ủi Chúa?…Chúng ta cũng có thể tự hỏi làm sao chúng ta có thể cầu nguyện với Chúa của sự sống, Đấng đã sống lại từ cõi chết và đang ngự trị trong vinh quang, trong khi vẫn an ủi Người giữa những đau khổ của Người. (số 155)
Đức Giáo hoàng Piô XI cũng nêu lên cùng vấn nạn: “Làm sao những hành động đền bù này có thể mang lại sự an ủi cho Chúa trong hiện tại, khi Chúa Kitô đã ngự trị trong thiên đàng vinh phúc?”
Thông điệp Dilexit Nos đã trình bày cho ta nền tảng của việc đạo đức này:
1) Chúa Giêsu đã nói “Ta khát”. Người đã nói về cơn khát tình yêu của Người và tiết lộ rằng trái tim Người không dửng dưng với cách chúng ta đáp lại cơn khát đó. (số 166)
2) Đức Giáo hoàng Piô XI đặt nền cho lòng sùng kính đặc biệt này trên nhận thức rằng mầu nhiệm cứu chuộc chúng ta bởi cuộc khổ nạn của Chúa Kitô thì vượt trên mọi ranh giới của thời gian và không gian, nhờ ân sủng của Thiên Chúa. Trên thập giá, Chúa Giêsu đã hiến mình vì mọi tội lỗi, bao gồm cả những tội lỗi chưa phạm, bao gồm cả tội lỗi của chúng ta ngày nay. (số 153)
3) Đức Phanxicô dựa vào cảm thức đức tin để xác nhận điều Đức Piô XI vừa nêu: trái tim có lý lẽ của nó. Ở đây, cảm thức đức tin (sensus fidelium) nắm hiểu được điều gì đó huyền nhiệm, vượt quá luận lý của con người chúng ta, và nhận ra rằng cuộc khổ nạn của Chúa Kitô không chỉ là một sự kiện của quá khứ, nhưng là một sự kiện mà chúng ta có thể chia sẻ thông qua đức tin. Đối với lòng đạo đức Kitô giáo, việc suy niệm về sự tự hiến của Chúa Kitô trên thập giá liên quan đến một điều gì đó nhiều hơn là chỉ tưởng nhớ đơn thuần. Hơn thế nữa, trái tim phục sinh của Đức Kitô vẫn giữ các vết thương như một ký ức thường hằng, và như vậy hoạt động của ân sủng làm cho ta có thể kinh nghiệm điều vốn không bị giới hạn chỉ trong một khoảnh khắc của quá khứ. (số 154, 155)
4) Thánh Augustinô cũng hiểu rằng Đức Kitô vẫn bị trao nộp cho đến chết: ‘Hãy cho tôi một người biết yêu thương, và người ấy sẽ hiểu những gì tôi nói’. Bất kỳ ai có lòng yêu mến lớn lao đối với Thiên Chúa và nhìn lại quá khứ, đều có thể chăm chú suy ngẫm về Chúa Kitô, và nhìn thấy Người lao động vì con người, đau buồn, chịu đựng những khổ sở lớn nhất, ‘vì loài người chúng ta và để cứu rỗi chúng ta’, gần như kiệt sức vì buồn bã, vì đau khổ, thậm chí ‘bị bầm dập vì tội lỗi của chúng ta’ (Is 53,5), và Người mang đến cho chúng ta sự chữa lành bằng chính những sự bầm dập đó. Càng suy ngẫm về tất cả những điều này, các tín hữu càng thấy rõ rằng tội lỗi của nhân loại, dù xảy ra khi nào, vẫn chính là lý do khiến Chúa Kitô bị nộp cho đến chết”. (số 155)
5) Như thế, nếu cuộc khổ nạn của Đức Kitô vượt ranh giới thời gian và không gian, thì ngày nay, những hành động chúng ta hiện đang dâng để an ủi Người, cũng siêu vượt thời gian, chạm đến trái tim bị thương của Người. “Nếu cũng vì tội lỗi của chúng ta, tuy là trong tương lai nhưng đã được thấy trước, tâm hồn Chúa Giêsu đã buồn rầu đến chết, thì không thể nghi ngờ rằng cùng lúc đó, Người đã nhận được một an ủi nào đó từ sự đền bù của chúng ta, cũng được thấy trước, tại thời điểm khi ‘một thiên thần từ trời hiện ra với Người’ (Lc 22,43), để trái tim Người, bị đè nặng bởi sự mệt mỏi và đau khổ, có thể gặp được sự an ủi. Và vì thế ngay cả hiện nay, theo một cách kỳ diệu nhưng chân thực, chúng ta có thể và phải an ủi Trái tim Cực Thánh ấy, nơi liên tục bị tổn thương bởi tội lỗi của những con người vô ơn”. (số 153)
6) Theo Thánh Phaolô, liên hệ giữa Chúa Kitô và Giáo Hội như một thân thể mầu nhiệm mà Chúa Kitô là Đầu, thì ‘Đầu’ mãi mãi thông chia với các chi thể những niềm vui và sự an ủi, những sợ hãi hay nỗi khổ đau: Chúa Kitô muốn cảm nghiệm trước, trong tư cách là Đầu, những gì Người sẽ kinh nghiệm trong Thân thể Người là Giáo hội: kinh nghiệm cả những vết thương lẫn sự an ủi của chúng ta. Chúa Phục sinh, bằng hoạt động của ân sủng, liên hết chúng ta một cách mầu nhiệm với cuộc khổ nạn của Người. Trái tim của các tín hữu, những người cảm nhận niềm vui của sự phục sinh, nhưng đồng thời cũng khao khát được chia sẻ trong cuộc khổ nạn của Chúa, nhận hiểu cuộc khổ nạn đó. Họ mong muốn được tham dự vào những đau khổ của Người bằng cách dâng lên Người những đau khổ, những chiến đấu, những thất vọng và những nỗi sợ hãi vốn là một phần trong cuộc sống của họ. Họ cũng không kinh nghiệm điều này như những cá nhân biệt lập, vì những đau khổ của họ cũng là sự tham dự vào đau khổ của Nhiệm Thể Chúa Kitô, Dân thánh lữ hành của Thiên Chúa, là đoàn dân tham dự vào cuộc khổ nạn của Chúa Kitô ở mọi nơi và mọi thời. (số 157)
III. Hệ quả của lòng thống hối, và đền tạ Trái Tim Chúa:
Thông điệp Dilexit Nos đã cho thấy niềm khao khát bên trong muốn an ủi trái tim Chúa, qua sự thống hối và đền bù là điều làm vui lòng Thiên Chúa, mang lại nhiều biến đổi cho bản thân mỗi người nói riêng cũng như cho xã hội nói chung.
1) Làm hài lòng Chúa Cha:
Sự đền tạ mà chúng ta dâng lên trái tim Chúa Kitô cuối cùng hướng đến Chúa Cha, Đấng hài lòng khi thấy chúng ta kết hợp với Chúa Kitô bất cứ khi nào chúng ta dâng hiến chính mình nhờ Người, với Người và trong Người. (số 204)
2) Khao khát Chúa hơn là quy về mình:
Khi nhận ra những tội lỗi của chúng ta đối lại với những gì Chúa đã chịu vì chúng ta, cho chúng ta, lòng thống hối sẽ nảy sinh cùng với niềm khao khát tự nhiên muốn an ủi Chúa. Kinh nghiệm này có sức thanh tẩy, vì tình yêu cần sự thanh tẩy của những giọt nước mắt mà cuối cùng sẽ khiến chúng ta khao khát Chúa hơn và ít ám ảnh về mình hơn. (x. số 158)
3) Làm cho trái tim ta lớn lên trong huynh đệ và liên đới:
Một trái tim có khả năng thống hối sẽ lớn lên trong tình huynh đệ và tình liên đới. […] một tinh thần đền bù thực sự, khi “những người cảm thấy thống hối trong lòng sẽ ngày càng cảm thấy mình là anh chị em với tất cả những người tội lỗi trên thế giới; khi từ bỏ thái độ trịch thượng và những xét đoán khắc nghiệt của mình, họ tràn đầy một khao khát cháy bỏng là thể hiện tình yêu và việc đền bù”. [203] Cảm thức liên đới nảy sinh từ lòng thống hối cũng giúp cho sự hòa giải có thể diễn ra. Người có khả năng thống hối, “thay vì cảm thấy tức giận và trách móc trước những sai hỏng của anh chị em mình, thì sẽ biết khóc vì tội lỗi của họ. Có một sự đảo ngược, trong đó khuynh hướng tự nhiên là nhân nhượng bản thân và cứng cỏi với người khác sẽ bị đảo ngược, để nhờ ân sủng của Thiên Chúa, chúng ta trở nên nghiêm khắc với bản thân và biết xót thương người khác”. (số 190)
4) Dẫn tới sự hòa giải, bình an cho thế giới:
Thánh Gioan Phaolô II nói về chiều kích xã hội của việc đền tạ trái tim Chúa Kitô rằng “sự đền bù, là sự cộng tác tông đồ trong việc cứu rỗi thế giới”. 206 Bởi vì, việc đền tạ của các kitô hữu được thể hiện trong các hành động yêu thương huynh đệ, qua đó chúng ta chữa lành các vết thương của Giáo hội và của thế giới. (số 200)
Ý định đền bù, được thể hiện một cách cụ thể, là điều thiết yếu cho tiến trình hòa giải và vãn hồi sự bình an trong tâm hồn. (số 186)
- Đền tạ bằng cách nào ?
1) Lấy tình yêu đáp lại tình yêu:
Chúng ta cần một lần nữa tiếp nhận lời Chúa, để nhận ra rằng phản ứng tốt nhất của chúng ta đối với tình yêu của trái tim Chúa Kitô là yêu thương anh chị em mình. Không có cách nào tuyệt vời hơn để chúng ta lấy tình yêu đáp lại tình yêu.
“Mỗi lần các ngươi làm như thế cho một trong những anh em bé nhỏ nhất của Ta, tức là các ngươi đã làm cho chính Ta vậy” (Mt 25,40).
“Vì toàn bộ lề luật được tóm lại trong một điều răn duy nhất này: ‘Ngươi phải yêu người lân cận như chính mình’” (Gl 5,14).
“Chúng ta biết rằng mình đã vượt qua sự chết đến sự sống vì chúng ta yêu thương nhau. Bất cứ ai không yêu thương thì ở trong sự chết” (1Ga 3,14).
“Những ai không yêu thương anh chị em mà họ thấy, thì không thể yêu mến Thiên Chúa mà họ không thấy.” (1Ga 4,20). (số 167)
Thánh Phanxicô Salêsiô: “Sự đáp trả của chúng ta đối với tình yêu của trái tim Chúa Kitô phải được thể hiện qua tình yêu đối với người lân cận: “một tình yêu vững chắc, thường xuyên, ổn định, không chấp những chuyện vặt vãnh hay vị thế của người ta trong cuộc sống, sự cứng cỏi hoặc sự thù địch của người ta… Chúa chúng ta yêu thương chúng ta không ngừng, Người chịu đựng rất nhiều khuyết điểm và sai sót của chúng ta. Chính vì thế, chúng ta phải cư xử như vậy với anh chị em của mình, không bao giờ mệt mỏi khi chịu đựng họ”. (số 178)
Thánh Gioan Phaolô II nói: “sự đền tạ thực sự mà trái tim Đấng Cứu Thế yêu cầu là kết hợp tình yêu con thảo đối với Thiên Chúa và tình yêu tha nhân” (số 182)
2) Thừa nhận những sai trái của bản thân
Đền tạ Trái Tim Chúa không chỉ là an ủi đền bù những xúc phạm đến Chúa, mà còn phải chân thành thừa nhận những sai trái đã gây ra cho anh chị em mình: Việc đền bù, nếu muốn đích thực của Kitô giáo, tức chạm đến trái tim của người bị xúc phạm chứ không chỉ là một hành động công bằng giao hoán đơn thuần, thì đòi hỏi hai điều: thừa nhận tội lỗi của mình và cầu xin sự tha thứ (số 187)
Chúng ta đừng bao giờ nghĩ rằng việc nhìn nhận tội lỗi của mình trước người khác là hạ thấp hay xúc phạm đến nhân phẩm của mình. Ngược lại, nó đòi hỏi chúng ta phải ngừng lừa dối chính mình và thừa nhận sự thật về quá khứ của mình, bị tội lỗi làm hoen ố, nhất là trong những trường hợp chúng ta gây tổn thương các anh chị em khác. Tự cáo tội là một phần của sự khôn ngoan Kitô giáo… Điều này làm đẹp lòng Chúa, vì Chúa đón nhận một trái tim thống hối ăn năn. (số 188)
3) Thực hành tập quán xin lỗi
Một phần của tinh thần đền bù này là tập quán xin lỗi anh chị em chúng ta, điều này thể hiện sự cao thượng đáng quí ngay trong thân phận yếu đuối của con người chúng ta. Xin lỗi là một cách chữa lành các mối tương quan, vì nó mở lại cuộc đối thoại và thể hiện ý chí thiết lập lại mối dây bác ái huynh đệ… Nó chạm đến trái tim anh chị em mình, mang lại an ủi và thúc đẩy việc chấp nhận tha thứ như được yêu cầu. Ngay cả khi không thể sửa chữa được điều vốn là chuyện đã rồi, thì tình yêu vẫn luôn có thể được tái sinh, làm cho sự tổn thương trở nên dễ chịu hơn. (số 189)
4) Sống hiền lành và khiêm nhường
Có lẽ chỉ một lần Chúa Giêsu nhắc đến trái tim của Người, bằng chính lời của Người. Và Người nhấn mạnh đến đặc điểm duy nhất này: ‘hiền lành và khiêm nhường’, như thể nói rằng Người muốn chinh phục chúng ta chỉ bằng cách này. Thường thì những đau khổ của chúng ta liên quan đến bản ngã bị tổn thương của chính chúng ta. Sự khiêm nhường của trái tim Chúa Kitô chỉ cho chúng ta con đường hạ mình. Khi nói “Hãy học cùng Ta, vì Ta hiền lành và khiêm nhường trong lòng” (Mt 11,29), Người cho chúng ta thấy rằng Người cần sự bé nhỏ và tự hạ của chúng ta để Người được người ta nhận biết. (số 202)
Thánh Phanxicô Salêsiô đặc biệt ấn tượng với những lời của Chúa Giêsu: “Hãy học cùng tôi; vì tôi hiền lành và khiêm nhường trong lòng” (Mt 11,29). Ngay cả trong những điều đơn giản và bình thường nhất, ngài nói, chúng ta cũng có thể “đánh cắp” trái tim của Chúa. “Những ai muốn phục vụ Người một cách đúng đắn phải chú ý không chỉ đến những điều lớn lao và quan trọng, mà cả những điều tầm thường và nhỏ bé, vì bằng cả hai cách, chúng ta có thể giành được trái tim và tình yêu của Người… Tôi muốn nói đến những hành động kiên nhẫn hàng ngày, cơn đau đầu, cơn đau răng, cơn cảm lạnh nặng; những phiền phức linh tinh bởi người chồng hay người vợ, chiếc ly vỡ, chiếc nhẫn, chiếc khăn tay, chiếc găng tay bị lạc mất; sự càm ràm của người hàng xóm; sự cố gắng đi ngủ sớm để dậy sớm mà cầu nguyện hoặc đi lễ, sự rụt rè mắc cỡ mà một số người cảm thấy khi công khai cho thấy mình có đạo… Hãy tin chắc rằng tất cả những sự chịu đựng này, dù nhỏ bé đến đâu, nếu được chấp nhận với tấm lòng, sẽ làm đẹp lòng Chúa nhất”. (số 178)
5) Chú ý đến những đau khổ và nhu cầu của tha nhân
Khi chiêm ngắm trái tim bị đâm thâu của Chúa, Đấng “đã mang lấy những yếu đuối của chúng ta và gánh lấy những bệnh hoạn của chúng ta” (Mt 8,17), chúng ta cũng được thúc đẩy để chú ý hơn đến những đau khổ và nhu cầu của người khác. (số 171)
Chúng ta tôn thờ Chúa Kitô kiểu gì nếu chúng ta chỉ hài lòng với một tương quan cá nhân với Người và không quan tâm gì đến việc xoa dịu nỗi đau khổ của người khác hoặc giúp họ sống một cuộc sống tốt đẹp hơn? (số 205)
6) Làm khí cụ để Chúa lan tỏa tình yêu
[Đức Thánh Cha Phanxicô] đề nghị rằng chúng ta hãy phát triển cách đền tạ này, nói cách ngắn gọn, đó là trao cho trái tim Chúa Kitô một khả năng mới để lan tỏa trong thế giới này ngọn lửa tình yêu nồng cháy và nhân từ của Người, […] đó là trao tặng Chúa một khả năng lan tỏa, để đền bù cho tất cả những lần tình yêu của Người bị từ chối hoặc tẩy chay. Theo cách này, chúng ta trao cho năng lực chữa lành của trái tim Chúa Kitô những cách mới để thể hiện. (số 200)
Đối với Thánh Têrêsa, điều này không chỉ là, qua sự tin tưởng hoàn toàn của mình, cho phép trái tim Chúa Kitô lấp đầy trái tim mình với vẻ đẹp của tình yêu Người, mà còn là cho phép tình yêu đó, thông qua cuộc sống của mình, lan tỏa đến những người khác và nhờ đó biến đổi thế giới. (số 198)
Lời kết :
Đức Thánh Cha Phanxicô trong Thông Điệp Dilexit Nos đã xin chúng ta: tôi xin mọi người đừng ai coi thường lòng sùng kính sốt sắng của dân thánh trung thành của Thiên Chúa, những người trong lòng đạo đức bình dân của mình tìm cách an ủi Chúa Kitô. Người hướng dẫn và khích lệ chúng ta trong việc thực hành việc đền tạ Trái Tim Chúa cách đúng đắn nhất: hãy xem xét phải chăng trong một số cách thể hiện của tình yêu tìm cách đền tạ Chúa thì có thể có sự hợp lý, sự thật và sự khôn ngoan, hơn là trong những hành động yêu thương trên danh nghĩa, đầy tính toán, và lạnh lùng xa cách mà nhiều khi được làm bởi những người tự nhận có đức tin sâu sắc, tinh tế và trưởng thành hơn. (số 160)
[1]Thông điệp “Dilexit Nos” (Người đã yêu thương chúng ta), của Đức Thánh Cha Phanxicô, ban hành ngày 24/10/2024. Các đoạn trích dẫn theo bản dịch của Lm. Lê Công Đức.
Sr. Maria Têrêsa Tịnh Khiết, FMSR
